Ödemeden men kaşesi basılan çekler için banka sorumluluk tutarı istenir mi?

[kadir]

Keşidecinin talimatı ile 711 rıza hilafı kaşesi vurulan çeklerde bankadan sorumlu olduğu çek yaprak bedeli talep edilebilir mi? Saygılarımla.

[Avukat]

3167 Sayılı Kanun'un 10. maddesinin ilk cümlesi aynen şu şekildedir: "Muhatap banka, süresinde ibraz edilen çekin karşılığının bulunmaması halinde her çek yaprağı için üçyüzmilyon liraya kadar ve kısmen karşılığının bulunması halinde ise bu miktarı her çek yaprağı için üçyüzmilyon liraya tamamlayacak biçimde ödeme yapmakla yükümlüdür."

Bu hüküm uyarınca bankanın ödeme yükümlülüğünün doğması için çekin hukuken "karşılıksız çek" konumunda olması gerekir. Oysaki ödemeden men talimatının yasal dayanağını teşkil eden TTK.m.711/3 hükmü yürürlükteyken keşidecinin vermiş olduğu men talimatına istinaden çekin arkasına düşülmüş olan şerh, hukuken o çeki "karşılıksız çek" konumuna sokmuyordu. Bu sebeple bu tür çekler için banka yasal sorumluluk tutarının talep edilemeyeceği kanaatindeyim. Ancak, çek hamili bu çekle ilgili olarak keşideciye karşı takip başlatmış ve bizzat keşideci tarafından tebliğ alınan ödeme emri neticesinde keşidecinin herhangi bir itirazı olmaksızın (veya itirazı mahkeme tarafından reddedilerek) takip kesinleştirilmişse, bu safhadan sonra bu tür bir çek için bankadan yasal sorumluluk tutarının talep edilip edilemeyeceği tartışılabilir. Ben (zamanında ödemeden men talimatlarının çoğunlukla amacı dışında kötü niyetle kullanıldığını da dikkate alarak) keşideci hakkında kesinleşmiş icra takibine istinaden bankadan ödeme talep edilebileceğini düşünüyorum.

Bu konuda mahkemelerin vermiş olduğu kararlar bazen bankaların bazen de çek hamilinin lehine olabilmektedir. Size tavsiyem, yukarıdaki bilgiler ışığında şayet yasal yollara başvuracaksanız, elinizdeki çekle evvela muhatap bankaya yazılı olarak müracaat edip ödeme talebinde bulunmanız, talebiniz banka tarafından reddedilecekse (ki muhtemelen reddedilir), bunu da yazılı bir cevap şeklinde istemeniz ve bu süreçten sonra da bankaya karşı icra takibi yapmanız olacaktır. Ancak tüm bu sürecin aleyhinize neticelenebileceğini, dolayısıyla yapmış olduğunuz masrafların (ve bir dava açılması halinde karşı taraf vekalet ücretinin) cebinizden çıkabileceği riskini göğüslemeniz gerekiyor.