Acil- Çek kanunu ile ilgili karışıklıklar

[MuratGökdağ]

Yusuf bey cevaplarını hayranlıkla okuyorum yardınlarınız için çok teşekkürler
Ben son hali ile çek kanununu okudum ancak bazı konularda aklım karıştı bu konularda yardımlarınızı bekliyorum

1 -Karşılıksızdır işlemi yapılmış çek te hamil karşılıksız ibaresini yazdıran kişimidir? Ve çek kanununa göre sadece karşılıksızdır ibaresini yazdıran kişi mi çek yasağı için talepte bulunabilir çeki yazdırandan önceki ciranta eğer çekin bedelini ödeyerek hamilden çeki alıp kendi çek sahibi hakkında çek yasağı için başvuramaz mı? Örnek:Bay A Bay C ye çek düzenliyor ve Bay C de çeki cirolayıp Bay Z ye veriyor ve çek Bay Z tarafından karşılıksız işleminine tabi oluyor bu durumda hamil Bay Z midir ve sadece Bay Z mi Bay A için çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı talebinde bulunabilir?
2 - Gerçek kişi Ahmet T. Vekaletle çeklerini başkasına imzalattığında bu çekler geçersiz sayılır mı?
3 - Hamiline olmayan çekler eğer hamiline olarak düzenlenirse bu çekler geçersiz diye ödenmeyebiinir mi? Bu şekilde çekler geçersiz midir? Yoksa hamiline olmayan çekleri hamiline düzenlemek suçtur fakat geçerli bir çek ve ödenmelimidir?
4 - 6273 kanun sonrası karşılıksız çeki bulunan firmayı hamil talep ederek çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı aldırmamıştır
Bu durumda;
Çeki karşılıksız kalan fakat çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı almamış firma karşılıksız çek sebebiyle merkez bankasında 10 yıl boyunca ilan olunur mu?
Çeki karşılıksız kalan fakat çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı almamış firma eğer banka kabul ederse yeni bir çek hesabı açıp çek defteri verebilir mi? Çünkü sadece çeki karşılıksız kalmış ancak çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı almamıştır.
5 -Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı verilmiş olan kişinin bu yasağını bu yasağı verdiren hamil savcılığa başvurup bu talebinden vazgeçerse bu yasak kalkar mı? Çünkü çek ödenmemiş fakat hamil talebinden vazgeçmek istemiştir. Yani çek bedeli ödenmesede hamilin istemesi ile verilmiş olan yasak tekrar kalkar mı? Yoksa çek bedeli ödenmeden yasak kalkmaz mı?

[Avukat]

Merhabalar.

Karşılıksızdır işlemi yapılmış çekte hamil karşılıksız ibaresini yazdıran kişimidir?

Evet; hamil, çeki bankaya ibraz eden son cirantadır.

Ve çek kanununa göre sadece karşılıksızdır ibaresini yazdıran kişi mi çek yasağı için talepte bulunabilir çeki yazdırandan önceki ciranta eğer çekin bedelini ödeyerek hamilden çeki alıp kendi çek sahibi hakkında çek yasağı için başvuramaz mı?

Sadece hamil başvurabilir, diğer cirantalar başvuramaz diye düşünüyorum. Zira 3167 sayılı mülga Çek Kanunu'nun ilk biçiminde de şikâyet hakkı sadece hamile tanınmıştı, kanunda hamil sözü geçiyordu. Fakat Yargıtay bu ifadeyi geniş yorumladı ve çeki bankaya ibraz eden hamil şikâyet edebileceği gibi, ibraz ettikten sonra çeki kendisinden önceki cirantalara vermişse o cirantaların da şikâyet hakkı var diye kabul etti, uygulama bu yönde gelişti. 2003 yılında 3167 sayılı mülga Kanun'da bir değişiklik yapıldı ve Yargıtay içtihatları dikkate alınarak şikâyet hakkı sadece ibraz eden hamile değil, elinde bulundurmak koşuluyla cirantalara ve ödemede bulunmuşsa bankaya da aittir denildi. Ancak yeni kanun getirilen bu geniş şikâyet hakkını kaldırarak ilk biçime döndü. Şimdi bir an için akla kanunun ilk biçiminde de sadece hamilden bahsedildiği ve fakat Yargıtay'ın bunu geniş yorumladığı, dolayısıyla yine geniş yorumlayabileceği düşüncesi gelebilirse de, bu düşünceye karşı şöyle denebilir: Evet, o zaman da sadece "hamil" dendiği halde yasa koyucu bu ifadeyi geniş yorumlayan Yargıtay'ın uygulamasını bir tereddüt oluşturmamak için yasalaştırma yoluna gitti; fakat şu anda bu uygulamayı benimsemediği için bilerek ve isteyerek cirantaları yasa metninden çıkardı, şikâyet hakkı olarak sadece ibraz eden hamili bıraktı denebilir. Ayrıca yasaya göre karşılıksız çek suçu, çeke muhatap bankaca karşılıksız işlemi yapıldığı anda oluşur. Yani suç ibraz anında işlenmiş olduğundan doğal olarak suçun mağduru da ibraz eden hamil oluyor. Yasa cirantaya veya bankalara şikayet hakkı tanımıyor, çünkü aksine bir davranış, şahsa sıkı sıkıya bağlı bir hak olan şikayet hakkının devir ve temlik edilemeyeceği şeklindeki temel ceza hukuku ilkesine de aykırı düşerdi de denebilir. Özetle, mesele biraz tartışmalı olsa da mevcut durum itibariyle cirantaların şikayet hakkının olmadığını kabul etmek gerekir diye düşünüyorum.

Hamiline olmayan çekler eğer hamiline olarak düzenlenirse bu çekler geçersiz diye ödenmeyebiinir mi? Bu şekilde çekler geçersiz midir? Yoksa hamiline olmayan çekleri hamiline düzenlemek suçtur fakat geçerli bir çek ve ödenmelimidir?

Suçtur ama çek geçerlidir; dolayısıyla geçerli bir çek gibi işlem görür.

6273 kanun sonrası karşılıksız çeki bulunan firmayı hamil talep ederek çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı aldırmamıştır
Bu durumda;
Çeki karşılıksız kalan fakat çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı almamış firma karşılıksız çek sebebiyle merkez bankasında 10 yıl boyunca ilan olunur mu?

Elbette Merkez Bankası'nda çek hesabı açma yasağı kararı varmış gibi bir kayıt oluşturulmayacaktır.

Çeki karşılıksız kalan fakat çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı almamış firma eğer banka kabul ederse yeni bir çek hesabı açıp çek defteri verebilir mi? Çünkü sadece çeki karşılıksız kalmış ancak çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı almamıştır.

Çek Kanunu'nun 2. maddesinin birinci fıkrasına göre bankalar çek defteri verecekleri "kişinin ekonomik ve sosyal durumunun belirlenmesinde gerekli basiret ve özeni göster"mek zorunda olduklarından ve karşılıksız çeki bulunan kişiye yeni çek karnesi verilmesi bu basiret ve özen mükellefiyetine aykırı düşeceğinden, bir banka, böyle bir durumda yeni çek defteri vermeme yoluna gidecektir diye düşünüyorum.

Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı verilmiş olan kişinin bu yasağını bu yasağı verdiren hamil savcılığa başvurup bu talebinden vazgeçerse bu yasak kalkar mı? Çünkü çek ödenmemiş fakat hamil talebinden vazgeçmek istemiştir. Yani çek bedeli ödenmesede hamilin istemesi ile verilmiş olan yasak tekrar kalkar mı? Yoksa çek bedeli ödenmeden yasak kalkmaz mı?

Çek Kanunu'nun 6/2. maddesi uyarınca hamil şikayet hakkından vazgeçerse, yasak kalkar. Çekin ödenip ödenmediğinin bir önemi yoktur. Kolay gelsin...