Hukukta lehte değişikliğin geriye doğru uygulanması aleyhte uygulanamaması

[Öğrenci Serdar]

İyi çalışmalar değerli büyüklerim
Bir yerde şöyle bir yazı okudum
"Hukukta kişilerin lehine olacak düzenlemelerin geriye yürütülmesi genel bir prensiptir."

Bu yazı ile benim anladığım belli bir tarihte çıkarılan ve eskiye göre yenilik getiren bir kanun veya başka düzenleme sonucu
*Eğer yeni düzenleme kişi ve kurumlar için aleyhte bir yenilik ise sadece çıktığı tarihten sonraki zaman için geçerli olur
*Eğer yeni düzenleme kişi ve kurumlar için lehte bir yenilik ise geriye doğruda yani düzenleme tarihinden öncesinede sonrasında da kullanılır

Bu uygulama tüm çıkan ve eskiye göre yenilik getiren kanun veya başka düzenlemeler için geçerlimidir veya belli sınırları varmıdır ve bu hususun dayanağı nerden gelir  Değerli cevaplarınız için çok teşekkürler

[Avukat]

Merhabalar. Hukukta genel olarak kanunların uygulanması yürürlüğe girdikten sonraki dönemi kapsar. Hukukun bu temel kuralının amacı, hukuka olan güveni sarsmamak ve herkesi bir işlemi yaptığı sıradaki kurallarla sorumlu tutmaktır. Bu sebeple hukuk kuralları ilke olarak geriye yürümez. Bu kural, kazanılmış (müktesep) hakları korumak için kabul edilmiştir ve "kanunların geçmişe yürümemesi (makable şamil olmaması)" olarak adlandırılır.
Ülkemizde kanunların yürürlük tarihi genellikle ilgili kanun metninin sonunda belirtilir. Eğer bir kanunun yürürlük tarihi belirtilmemişse, bu takdirde 1322 Sayılı Kanunların ve Nizamnamelerin Sureti Neşir ve İlanı ve Mer'iyet Tarihi Hakkında Kanun'a göre, Resmi Gazete ile yayımı takip eden günden itibaren 45 gün sonra yürürlüğe girer.
Kural olarak bir yasanın uygulaması ancak yürürlüğe girdiği tarihten sonraki olay ve ilişkileri kapsar. Bu, hem özel hem kamu hukuku alanındaki yasalar için geçerli olan bir ana kuraldır. Ancak bu ana kuralın da istisnaları mevcuttur. Bazı durumlarda yeni yasa, eski yasa dönemindeki olay ve ilişkilere uygulanabilir. Buna "yasaların geçmişe etkisi" ya da "yasaların geriye yürümesi" denir. Yasaların geriye yürümesi kamu düzeni ve genel ahlakı ilgilendiren kurallar için söz konusudur. Özellikle Ceza Hukuku normları açısından böyle bir istisna mevcuttur. Ceza Hukukunun yerleşik ilkeleri uyarınca yeni bir düzenlemeyle işlenen suç daha az bir cezayı gerektiren hale gelmişse, kanunun yürürlüğünden önce bu suçla yargılanan veya hüküm giyen kişinin durumu yeni duruma uygun hale getirilir. Fakat bunun aksi olursa, yani daha fazla cezayı gerektiren bir düzenleme kabul edilirse, bu durumda ilgili hüküm geriye yürümez. Bu durum da yasal dayanağını Türk Ceza Kanunu'nun 7. maddesinden alır. Bu madde aynen şu şekildedir:

Zaman bakımından uygulama
MADDE 7. - (1) İşlendiği zaman yürürlükte bulunan kanuna göre suç sayılmayan bir fiilden dolayı kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz. İşlendikten sonra yürürlüğe giren kanuna göre suç sayılmayan bir fiilden dolayı da kimse cezalandırılamaz ve hakkında güvenlik tedbiri uygulanamaz. Böyle bir ceza veya güvenlik tedbiri hükmolunmuşsa infazı ve kanuni neticeleri kendiliğinden kalkar.
(2) Suçun işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanun ile sonradan yürürlüğe giren kanunların hükümleri farklı ise, failin lehine olan kanun uygulanır ve infaz olunur.
(3) Güvenlik tedbirleri hakkında, infaz rejimi yönünden hüküm zamanında yürürlükte bulunan kanun uygulanır.
(4) Geçici veya süreli kanunların, yürürlükte bulundukları süre içinde işlenmiş olan suçlar hakkında uygulanmasına devam edilir.

Bu uygulama tüm çıkan ve eskiye göre yenilik getiren kanun veya başka düzenlemeler için geçerlimidir veya belli sınırları varmıdır ve bu hususun dayanağı nerden gelir

Yeni kanun kişilerin lehine de olsa geriye yürüme kendiliğinden gerçekleşmez. Şayet Ceza Kanunu'nda olduğu gibi bunun yasal bir temeli varsa (ki çoğu zaman ilgili düzenlemedeki tüm maddelerin veya belirli maddelerin yürürlük tarihlerinin açıkça belirtilmesi yolu kullanılır) kanunların geriye yürüyeceğinden söz edilebilir...